Magnez jest makroelementem zaliczanym do tzw. „pierwiastków życia”. Katalizuje wiele reakcji w naszym organizmie, a jego niedobór niesie ze sobą wiele niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych, jak chociażby upośledzenie układu immunologicznego, skurcze mięśni, a nawet rozwój nadciśnienia tętniczego. Znajduje się w dużej ilości produktów spożywczych codziennego użytku, a jego zapotrzebowanie spokojnie możemy pokryć z racjonalną dietą.

Magnez

Ponad połowa tego składnika diety znajduje się w kościach (55-60%), kolejne 40-45% zawarte jest w komórkach tkanek miękkich, głównie mięśni. Tylko 1% tego pierwiastka występuje w płynach pozakomórkowych. Wchłaniany jest w jelicie cienkim, a upośledzenie tego procesu, może nastąpić np. przy przewlekłych biegunkach. Mamy wtedy do czynienia z niedoborem magnezu, do którego może dojść także poprzez zwiększone wydalanie przez nerki, np. u alkoholików, diabetyków, czy też chorych leczonych diuretykami. Wchłanianie tegoż makroelementu wzrasta w obecności białka i laktozy, natomiast ulega osłabieniu w obecności dużej ilości tłuszczu, wapnia, czy też szczawianów (szpinak, szczaw) oraz tanin (herbata). Pierwiastek ten stosowany jest w profilaktyce udaru mózgu, zaburzeń rytmu serca, czy zespołu metabolicznego. Odnotowano także korzystny wpływ tego składnika diety w leczeniu depresji czy alergii skórnych.

Właściwości

Magnez wspomaga wiele reakcji w naszym organizmie, np. tworzenie energii dla mięśni, czy też wspomaga stabilizację spirali DNA. Ponadto działa jako regulator stężenia glukozy we krwi, a więc jego odpowiedni poziom w ustroju zapobiega występowaniu cukrzycy. Pierwiastek wspomaga także kurczliwość mięśni oraz bierze udział w przekaźnictwie nerwowym, procesach termoregulacji, czy biosyntezy białka. Ma ważne znaczenie w regulacji ciśnienia krwi, jak i homeostazie mineralnej organizmu oraz kości.

Zapotrzebowanie

Zależne jest od wieku, płci oraz stanu fizjologicznego, a także zwiększa się w czasie stresu czy nerwicy.

Ważne, by pamiętać, że odpowiedni poziom magnezu w organizmie można utrzymać przy pomocy racjonalnej i dobrze zbilansowanej diety. Suplementy zawierające ten pierwiastek, nie są dobrym wyjściem, gdyż mogą doprowadzić do nadmiaru tego makroelementu, co może wywołać wiele niekorzystnych objawów zdrowotnych.

Źródła

Magnez znajdujemy głównie w orzechach, roślinach strączkowych, zielonych roślinach liściastych, czy kakao i czekoladzie.

Niedobór

Najczęstsze przyczyny:

• Niedostateczna podaż z pożywieniem,
• Upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego (przewlekłe biegunki),
• Zwiększone wydalanie przez nerki,
• Alkoholizm, narkomania,
• Wzrost stężenia hormonów tarczycy,
• Stres, nerwice,
• Nadmierna obróbka technologiczna (rozgotowywanie),
• Nadużywanie kawy,
• Diety ubogokaloryczne, ubogobiałkowe, bogatowapniowe,
• Spożywanie środków antykoncepcyjnych, antybiotyków, leków psychotropowych i nasennych.

Do głównych objawów niedoboru magnezu w ustroju należy migotanie przedsionków, łagodne oraz złośliwe arytmie komorowe serca, co może prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego. Mogą występować dolegliwości dławicowe, gdyż dochodzi do skurczy mięśniówki naczyń wieńcowych, w konsekwencji – do niedokrwienia mięśnia sercowego. Podczas niedostatecznego poziomu tegoż pierwiastka w organizmie pojawiają się także objawy takie jak stan ciągłego zmęczenia oraz braku energii, spadek nastroju, depresje, nadmierna drażliwość, czy też trudności w koncentracji. Symptomy te są niestety wielokierunkowe i mogą dotyczyć wielu układów, dlatego niekiedy wykrycie stanu niedoboru jest trudne. Charakterystyczne dla niego są natomiast tiki nerwowe, takie jak drganie powieki, czy skurcze łydek oraz drętwienie i mrowienie kończyn dolnych, a także wypadanie włosów i łamliwość paznokci. Przewlekle występujący stan niedoboru magnezu może prowadzić do rozwoju zespołu metabolicznego, a w tym cukrzycy, udaru mózgu i zaburzeń rytmu serca.

Nadmiar

Najczęstsze przyczyny:

• Niewydolność nerek,
• Suplementacja magnezu,

Stan nadmiernego poziomu tego pierwiastka w organizmie jest mało prawdopodobny, jeżeli nie stosujemy jego preparatów uzupełniających. Zdrowe nerki szybko i skutecznie bowiem usuwają nadwyżkę. Jednak, jeżeli już stan ten wystąpi, może doprowadzić do biegunki, odwodnienia, nudności, czy też osłabienia. Częstym symptomem jest podwójne widzenie, niewyraźna mowa, a nawet paraliż. Charakterystyczny dla nadmiaru magnezu jest zaburzenie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, co objawia się porażeniem mięśnia sercowego oraz mięśni szkieletowych.

Podsumowując pierwiastek ten jest makroelementem niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania serca, mięśni, ale także całego organizmu. Przy jego niedoborze upośledzone zostaje wiele procesów życiowych w naszym ustroju. Odpowiednią ilość magnezu, taką by zapewnić zapotrzebowanie można ze spokojem pokryć z zdrową i racjonalną dietą, a wszelkie preparaty powinny odejść w zapomnienie, szczególnie, że mogą doprowadzić do stanu nadmiaru będącego niebezpiecznym dla naszego zdrowia.

Bibliografia:

1. A. M. L. Bergasa: „Zdumiewające właściwości magnezu.”, Esprit, Kraków, 2017.
2. J. Gawęcki: „Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu.”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
3. M. Iskra, B. Krasińska, A. Tykarski: „Magnez — rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka.”, Nadciśnienie tętnicze rok 2013, tom 17, nr 6.
4. K. Pasternak, M. Kiełczykowska: „Alkoholizm i narkomania a makro- i mikropierwiastki w badaniach doświadczalnych i klinicznych.”, Alkoholizm i Narkomania 2003, Tom 16: nr 1-2, 25-37.
5. M. Jarosz: „Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja.”, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2012.
6. J. Błach, W. Nowacki, A. Mazur: „Wpływ magnezu na reakcje alergiczne skóry”, Postępy Hig. Med. Dosw. (online), 2007; 61: 548-554.